U fokusu - Bosna i Hercegovina

Bolje poslovne odluke uz registar kredita

Centralni registar kredita (CRK) koji funkcioniše u Centralnoj banci BiH ima za cilj pružanje informacija komercijalnim bankama i ostalim finansijskim organizacijama na osnovu kojih će moći da donesu kvalitetne poslovne odluke.

Osim finansijskim organizacijama, CRK pruža kvalitetne podatke entitetskim agencijama za bankarstvo i Centralnoj banci BiH, a to se posebno odnosi na njihove makroekonomske analize.

U Centralnoj banci BiH u početku je funkcionisao Centralni registar kredita za pravna lica, odnosno za sve one koje podliježu dodjeli jedinstvenog identifikacionog broja (JIB). Nakon toga je uspostavljen Registar fizičkih lica, odnosno svih lica koja imaju JMB. Od 1. januara 2007. godine uspostavljen je CRK, koji se sastoji iz dva dijela - CRK za pravna i CRK za fizička lica.

U CRK-u je predviđeno nekoliko kategorija kreditnih institucija prema kojima je registar i koncipiran - komercijalne banke, lizing organizacije, mikrokreditne organizacije, štedno-kreditne organizacije, osiguravajuće organizacije i pojedinačni slučajevi, koji ne pripadaju nijednoj od navedenih grupacija.

Kada su u pitanju pravna lica, u CRK-u je obuhvaćeno više kategorija zaduženja. Jedna od njih su krediti, a u okviru te kategorije, osim klasičnih, posebno se vode komisioni krediti, revolving krediti, finansijski i operativni lizing, te specifični kreditni poslovi kao što su faktoring i forfejting. Posebna kategorija su akreditivi, uz posebnu naznaku da li se radi o pokrivenim ili nepokrivenim akreditivima. Tu su i garancije sa posebnom naznakom da li se radi o činidbenim ili plativim garancijama, te ostala zaduženja u okviru kojih se za sada unose samo okvirni krediti.

U CRK-u za građane, osim prethodno navedenih, postoji dodatna kategorija zaduženja - kartično poslovanje koje obuhvata podatke o kreditnim i čardž karticama. Jedno od važnih dostignuća CRK-a je da u njemu postoje i podaci o žirantima na osnovu svih kategorija zaduženja.

- Osim osnovnih podataka o klijentu, u okviru ovih kategorija egzistiraju i drugi bitni podaci kao što su šifra djelatnosti, datum zaduženja, iznos zaduženja, valuta na koju glasi zaduženje, datum dospijeća, iznos ostatka duga, iznos dospjelih nenaplaćenih glavnice i kamate, te kategorija u koju je zaduženje svrstano prema rizičnosti (A, B, C, D ili E kategorija) - istakli su u Centralnoj banci.

Institucije i organizacije koje se bave kreditiranjem i dostavljaju podatke u CRK mogu pristupati registru isključivo uz pisanu saglasnost klijenta.

- U tom slučaju na raspolaganju su im izvještaj o tekućim zaduženjima i o otplaćenim zaduženjima klijenta, koji je dostupan pet godina nakon prestanka zaduženja. Ukoliko imaju sumnje da je neko neovlašćeno pristupao njihovim podacima, klijenti od Centralne banke mogu dobiti izvještaj o tome ko je i kada pristupao njihovim podacima - kažu u Centralnoj banci i dodaju da su za ažurnost i tačnost CRK-a odgovorne institucije koje dostavljaju podatke u registar.

Kategorije kreditnih institucija

• Komercijalne banke
• Lizing organizacije
• Mikrokreditne organizacije
• Štedno-kreditne organizacije
• Osiguravajuće organizacije
• Ostalo

Kategorije zaduženja za pravna lica

• Krediti (klasični, komisioni, revolving, finansijski i operativni lizing, faktoring i forfejting)
• Akreditivi (posebna naznaka da li se radi o pokrivenim ili nepokrivenim akreditivima)
• Garancije (posebna naznaka da li se radi o činidbenim ili plativim garancijama)
• Ostala zaduženja (za sada se unose samo okvirni krediti)