U fokusu - Bosna i Hercegovina

Podsticaji privredi u padu i kasne

Privreda BiH posljednjih godina dobija sve manje podsticaja, dok je primjetan i nesrazmjer između planiranih i izvršenih sredstava budžetskih podsticaja privredi, pokazali su rezultati "Analize budžetskih podsticaja privredi u BiH s prijedlogom mjera za unapređenje procesa dodjele", koju je uradio Institut za razvoj mladih KULT.

Kako je navedeno u ovoj analizi, zbir ukupnih izvršenih podsticaja privredi, i bespovratnih i kreditnih, u 2013. i 2014. godini iznosio je oko 590 miliona maraka. Posmatrano pojedinačno po godinama, vidljivo je da je u 2013. godini bh. privreda podstaknuta sa oko 330 miliona KM, a u 2014. godini sa oko 260 miliona maraka.

"Rezultati pokazuju da je došlo do smanjenja iznosa izvršenih podsticaja u 2014. u odnosu na 2013. godinu za 19,5 odsto. Takođe, primjetan je nesrazmjer između planiranih i izvršenih sredstava budžetskih podsticaja privredi, pri čemu je procenat izvršenih sredstava u odnosu na planirana u 2013. godini iznosio 83,3 odsto, a u 2014. godini 79,5 odsto", navedeno je u ovoj analizi, gdje se još dodaje da je u toku prikupljanje podataka za prošlu godinu.

Pored toga, podaci iz ove analize ukazuju i na velika kašnjenja pri isplatama, odnosno da se plaćanje velikog dijela sredstava vrši van budžetske godine. Sektor koji ima najveći procent učešća u ukupnim podsticajima privredi u obje godine je poljoprivreda (54 odsto), a nakon nje slijedi industrija (18 odsto). Pored toga, usluge učestvuju sa 11, razvoj preduzetništva i obrta sa oko pet odsto, turizam sa 0,5 odsto, dok je devet procenata neklasifikovanih sredstava.

Iz ovog instituta su istakli da su istraživanjem ispitani i stavovi predstavnika privrede o perspektivnim granama privrede u cilju cjelovitog sagledavanja i razmatranja gdje kreditna i bespovratna sredstva za podršku privredi treba da se usmjeravaju. Tako privrednici smatraju najperspektivnijom energetiku, nakon čega slijedi poljoprivreda, industrija, turizam, preduzetništvo i obrt, te usluge.

Vladimir Blagojević, portparol Privredne komore RS, rekao je da iako su svjesni uslova i situacije u kojoj posluju, generalno ne mogu biti zadovoljni podrškom privredi.

"Važno je da ako su već ti podsticaji predviđeni za jednu budžetsku godinu, oni u toj budžetskoj godini budu i isplaćeni, jer privrednici ta sredstva već uvrste u svoje poslovne planove i ako ih ne dobiju kako je planirano, onda im to narušava poslovanje", rekao je Blagojević. Sa druge strane, naglasio je da je potrebna veća podrška zapošljavanju u privredi, te da tome treba posvetiti posebnu pažnju.

"Moramo insistirati na jačanju konkurentnosti naše privrede, jer je to ono što je ključno i kada je u pitanju domaće, a posebno strana tržišta", zaključio je Blagojević.

Inače, ovom analizom je predloženo 11 mjera za poboljšanje procesa dodjele budžetskih podsticaja privredi. Između ostalih, da je prije dodjele budžetskih podsticaja privredi potrebno sprovesti analizu stanja privrede i njenih realnih potreba, te da je proces dodjele budžetskih podsticaja privredi potrebno planirati uz javne konsultacije sa svim relevantnim akterima. Takođe, neke od mjera su i da je pri dodjeli budžetskih podsticaja privredi potrebno uzeti u obzir strateška opredjeljenja predmetnog nivoa vlasti i definisane perspektivne grane privrede, te vršiti koordinaciju dodjele podsticaja sa drugim nivoima vlasti, s ciljem usaglašavanja mjera koje se preduzimaju.

Isto tako, potrebno je osigurati transparentnost procesa dodjele kroz pravovremeno raspisivanje javnih poziva, te unapređenje kriterijuma za dodjelu, ali i formirati međuresorna tijela za praćenje dodjele podsticaja i procjenu učinka dodijeljenih podsticaja, s ciljem pojačane kontrole, te redovno i transparentno izvještavati o dodjeli podsticaja i postignutim rezultatima. Takođe, iz ovog instituta se navodi i da je potrebno primjenjivati dokazana rješenja iz domaće i međunarodne prakse, kada je riječ o dodjeli podsticaja, te se fokusirati na kvalitet projekta kojem se dodjeljuje podsticaj i dati mu prednost nad formalnim uslovima, ali i povećati izdvajanja ukupnih sredstava za podsticaje, realno planirati sredstva i pravovremeno isplatiti podsticaje.

"Potrebno je i utvrditi sistem odgovornosti i sankcionisanja i za odgovorne institucije i za korisnike, ali i u procesu apliciranja na budžetske podsticaje potrebno je osmisliti posebne programe, uslove i olakšice za malu privredu", navedeno je u ovoj analizi.

Procenat podsticaja po sektorima
- poljoprivreda 54 odsto
- industrija 18 odsto
- usluge 11 odsto
- razvoj preduzetništva i obrta pet odsto
- turizam 0,5 odsto
- neklasifikovana sredstva devet odsto