Energetika - Srbija

Proizvodnja biometana u Srbiji kao zamena za prirodni gas

Prema nalazima UNDP-evog istraživanja, biometan bi do 2030. godine mogao da zameni oko šest odsto ukupne potrošnje prirodnog gasa u Srbiji, a do 2050. i više od 12 procenata.

U industriji i domaćinstvima, biometan bi mogao da pokrije gotovo 16 odsto potrošnje prirodnog gasa do 2030. godine i više od 25 procenata do 2050, što bi povećalo otpornost privrede i građana na energetske krize. Samo u saobraćaju, biometan ima potencijal da već od 2028. godine gotovo u potpunosti zameni prirodni gas kao gorivo, sa 100 odsto mogućnosti supstitucije do 2030. To bi doprinelo dekarbonizaciji sektora transporta i razvoju zelenih rešenja u ovoj oblasti. Na primer, javni i komunalni prevoz bi mogao da pređe na biometan, a ovaj energent bi mogao da se koristi i u teškom transportu i logistici.

Pritom, biometan može da zameni prirodni gas u Srbiji bez potrebe za ikakvom izmenom postojeće gasne infrastrukture, a proizvodnja biometana doprinosi smanjenju uvoza prirodnog gasa, budući da Srbija većinu prirodnog gasa uvozi. Proizvodnjom domaćeg biometana smanjuje se zavisnost od nestabilnih spoljnih tržišta i cene energenata. Samim tim se smanjuje i spoljnotrgovinski deficit.

To pokazuje istraživanje potencijala za proizvodnju biometana u Srbiji, koje je u partnerstvu sa Ministarstvom energetike i Ministarstvom zaštite životne sredine sproveo Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP), uz finansijsku podršku projekta „EU za Zelenu agendu u Srbiji”, koji finansiraju Evropska unija i vlade Švajcarske, Švedske i Srbije.

– Obnovljivi izvori energije imaju važnu ulogu u povećanju energetske sigurnosti i nezavisnosti Srbije, i da biometan ima potencijal da u budućnosti igra značajniju ulogu u procesu dekarbonizacije, kaže pomoćnica ministarke energetike Jovana Joksimović.

„Integrisani nacionalni energetski i klimatski plan (INEKP) do 2030. sa vizijom do 2050. godine, kad je reč o biometanu, predviđa mogućnost postepenog uvođenja biometana u sisteme daljinskog grejanja, a potencijal ovog obnovljivog izvora prepoznat je i u okviru dekarbonizacije transporta. Korišćenje biometana biće podstaknuto razvojem regulatornog okvira, ali i realizacijom demonstracionih projekata, doprinoseći značajnom smanjenju proizvodnih troškova i poboljšanju tehničke izvodljivosti u pogledu transporta postojećim sistemom prirodnog gasa”, navodi Joksimović.

Biometan je gas dobijen preradom organskog otpada i biomase koji ima sve važnije mesto u globalnoj energetskoj tranziciji. U okviru plana REPoverEU, Evropska komisija je postavila cilj da se do 2030. godišnje proizvede količina biometana koja bi pokrila oko 10 odsto trenutne potrošnje prirodnog gasa u EU. Ovaj obnovljivi izvor energije doprinosi smanjenju emisija gasova s efektom staklene bašte i zagađujućih materija, kao i održivom razvoju zajednica. Uz to, omogućava zbrinjavanje ostataka iz poljoprivredne proizvodnje i otpada, čime dodatno doprinosi očuvanju životne sredine.

„Biometan je domaći, lokalno proizveden, održiv i pouzdan energent koji može doprineti energetskoj nezavisnosti Srbije, smanjenju otpada i emisiji štetnih gasova koji izazivaju zagađenje vazduha i klimatske promene.

Biometan u Srbiji može da se proizvodi iz više vrsta široko dostupnih sirovina – poljoprivrednih (stajnjak, klanični i žetveni otpad), organski otpad iz domaćinstava i prehrambene industrije, mulj kao nusproizvod prečišćavanja otpadnih voda. Povećan broj postrojenja za preradu otpadnih voda, što je cilj kojem Srbija teži, znači ujedno i povećanu količinu mulja. Povećana količina mulja, ukoliko se odlaganje ne organizuje na odgovarajući način, predstavlja veliki ekološki i logistički problem.

Biometan se proizvodi u ruralnim područjima od lokalnih sirovina, čime se direktno stimulišu poljoprivrednici, zadruge i mala preduzeća, a može da ostvari i dodatne prihode i uštede.

Digestat je visokokvalitetno prirodno đubrivo koje nastaje kao nusproizvod proizvodnje biometana. Ukoliko bi bila regulisana upotreba digestata kao sredstva za ishranu bilja i oplemenjivanje zemljišta, proizvođači biometana bi mogli da ostvare prihod ne samo od prodaje energenta i, ili energije, već i od prodaje ovog prirodnog đubriva. Cena digestata je, pritom, niža od cene veštačkog (mineralnog) đubriva, što bi ujedno značilo i manje troškove za krajnje korisnike.

Značajan je i zbog smanjenja zagađenja. Gas se, inače, nekontrolisano oslobađa s deponija. Prikupljanjem gasa koji se potom koristi kao sirovina za proizvodnju biometana, smanjuje se zagađenje i vazduha i zemlje i podzemnih voda, kao i smanjen rizik od požara na deponijama koji se teško gase. Njihov uzrok je upravo gas koji se nekontrolisano oslobađa usled raspadanja nagomilanog organskog otpada. Proizvodnjom biometana produžava se i vek korišćenja deponija.

Ukupne investicije potrebne za razvoj sektora biometana procenjuju se na do 550 miliona evra do 2030. godine. S tim ulaganjem, godišnji prihod od proizvedenog biometana bi već tada mogao da premaši 250 miliona evra. To bi stvorilo mogućnosti za dodatne prihode u sektoru poljoprivrede, za ozelenjavanje industrijske proizvodnje i doprinelo otvaranju novih radnih mesta u sektoru energetike na lokalnom nivou, zaključuju u UNDP-u.