Izdvajamo - Bosna i Hercegovina

Opštine lakšim putem do novca

Ovo je, između ostalog, poručio Milan Božić, direktor Banjalučke berze (BB), tokom predstavljanja godišnjeg izvještaja poslovanja berze, te dodao da su oba ova projekta našla svoje mjesto u ekspozeu premijera Radovana Viškovića.

"Ideja je da se opštinama omogući lakši pristup tržištu novca, na način kao što to sada ima Ministarstvo finansija, gdje se emisija obavlja relativno brzo, gdje se za dva dana mogu dobiti sredstva na račun, gdje su kamatne stope značajno manje nego na drugim tržištima", pojašnjava Božić.

Prema njegovim riječima, tu bi troškovi za opštine bili relativno mali, jer Banjalučka berza ne naplaćuje ništa od trezorskih zapisa.

"Ideja je da se opštine dovedu u poziciju da mogu da konkurišu za sredstva na nekom transparentnom tržištu, gdje bi se novac mogao prikupiti od strane većeg broja investitora i što bi u krajnjoj liniji trebalo dovesti do smanjenja cijena duga, odnosno troška zaduživanja", naveo je Božić.

Kada je u pitanju otvoreni obveznički fond, njime bi, kako je rekao Božić, upravljao neko od institucionalnih investitora, kao što su PREF ili IRB RS, a omogućio bi da se pod povoljnim uslovima može ulagati u obveznice koje su trenutno zanimljive na tržištu, jer nose kamate od pet do šest odsto.

"Time bi se građanima otvorio jedan kanal štednje, koji bi bio atraktivan u odnosu na druga ulaganja. Sa druge strane bi se opštinama i državi omogućio pristup dugoročnim sredstvima, koja bi mogla i da idu u investiranje", kazao je Božić.

"Cilj je da građani dobiju instrument koji ima značajno veće prinose u odnosu na oročenu štednju, a da opštine i država dođu do načina da se finansiraju domaćim sredstvima, na taj način bi se čuvao domaći BDP, jer se ne bi zaduživali novcem iz inostranstva", naglasio je Božić.

Kada su u pitanju emisije za dužničke hartije od vrijednosti, najveće učešće imaju državne hartije od vrijednosti, sa 296.905.680 KM, što je oko 57 odsto. Nakon toga slijede trezorski zapisi sa oko 192 miliona (37 odsto), preduzeća 28,7 miliona KM (5 odsto), te opštine 7,3 miliona (1 odsto).

A u vezi s pitanjem ukupnog trgovanja na Banjalučkoj berzi, 2022. godina bila je jedna od najuspješnijih u istoriji, a ostvaren je promet od 679.188.223 miliona KM, što je povećanje od 79 odsto u odnosu na 2021. godinu.

"Ovo povećanje je rezultat većih aktivnosti na tržištu obveznica, prije svega privatnog tržišta dužničkih instrumenata, obveznica i trezorskih zapisa RS. Ovo je treći promet po veličini u istoriji Banjalučke berze. Najveće učešće u našem prometu je primarno tržište obveznica, koje čini nešto više od 78 odsto ukupnog obima trgovanja", pojasnio je Božić.

Predstavnici Banjalučke berze zadovoljni su i kada je u pitanju trgovanje akcijama.

"Nakon niza godina stagniranja, tržište akcija je ipak naraslo, tako da je indeks koji to prati - BIRS porastao za 25,37 odsto. Imamo povećanje i kada su u pitanju obveznice (indeks ORS povećan za 1,49 odsto), jer je istovremeno u evrozoni isti indeks pao za 16,21 odsto", istakao je Božić. I u ovoj godini, ubjedljivo najviše trgovalo se akcijama "Telekoma Srpske" AD Banjaluka, a ukupan promet bio je 15,245 miliona KM.

Što se tiče dividende, u 2022. godini isplaćeno je ukupno 140,63 miliona KM, a i u ovom slučaju prednjači "Telekom Srpske" sa 74,3 miliona KM. Ipak, najveći rast po pitanju prinosa od isplaćenih dividendi imali su Rudnici željezne rude Ljubija AD Prijedor, a on je iznosio 65,54 odsto. Oni su po ovom osnovu isplatili 30 miliona KM.

Predstavljajući izvještaj, Božić je naveo i da je u sprovedenim multilateralnim kompenzacijama (MLK), u ovoj godini kompenzovano 75,44 miliona KM obaveza i potraživanja, a od uspostavljanja MLK kompenzovana je ukupno 1,1 milijarda KM.