Trgovina - Bosna i Hercegovina

RS ostvarila najbolji spoljnotrgovinski rezultat robne razmjene u posljednje tri godine

To otkrivaju najnoviji preliminarni podaci Republičkog zavoda za statistiku Republike Srpske, kao i uporedni podaci sa ranijim periodima. Pokrivenost uvoza izvozom poboljšana je sa 68 odsto (2024) na 70,9 u 2025. godini -najviši nivo od 2022. Prevedeno, izvoz je tokom ove godine pokrio dodatnih 113,5 miliona maraka uvoza više nego lani.

Prema podacima ovog zavoda, obim robne razmjene Republike Srpske sa inostranstvom u prvih devet mjeseci ove godine dostigao je oko 9,55 milijardi maraka, što predstavlja rast od 4,5 odsto u odnosu na isti period prošle godine. Ovo je prvi put od 2019. da je obim robne razmjene u prvih devet mjeseci premašio granicu od 9,4 milijarde maraka.

Izvoz je iznosio oko 3,96 milijardi maraka (rast od sedam odsto u odnosu na period januar - septembar 2024), dok je uvoz ostvario rast od 2,7 odsto i iznosio 5,58 milijardi maraka. Ova razlika u rastu dovela je do smanjenja spoljnotrgovinskog deficita na 1,62 milijarde maraka.

Struktura izvoza pokazuje da je 59 odsto robe iz Republike Srpske plasirano na tržišta Evropske unije (vrijednost oko 2,35 milijardi maraka, rast 7,1 odsto). Regionalni partneri iz CEFTA i sa zapadnog Balkana čine dodatnih 30 odsto. Posebno je važno što prosječna maksimalna udaljenost izvoznih tržišta trenutno iznosi oko 850 kilometara, čime su smanjeni i troškovi transporta.

Gledano pojedinačno, Srbija je i dalje najveći partner - u ovu zemlju izvezena je roba vrijedna više od 880,6 miliona maraka (rast 7,1 odsto). Hrvatska je, međutim, procentualni rekorder: privrednici iz Republike Srpske izvezli su u ovu susjednu zemlju 20 odsto više robe nego 2024, odnosno za 97 miliona maraka (sa 489 na 586 miliona). Republika Srpska sa Hrvatskom ima pozitivan robni bilans od čak 266 miliona maraka - više nego sa bilo kojom drugom zemljom.

Kada je riječ o Sloveniji, zabilježen je rast izvoza za pet odsto. Uprkos teškoj ekonomskoj situaciji u Njemačkoj, domaći privrednici uspjeli su da plasiraju robu i na to poljuljano tržište, čak povećavši izvoz za oko sedam odsto u odnosu na prošlu godinu. Pozitivni rezultati ostvareni su i sa Austrijom, Italijom i Crnom Gorom. Ohrabruje činjenica da finalni proizvodi čine više od 70 odsto izvoza u pomenute zemlje.

Vlada Republike Srpske očekuje da će do kraja godine pokrivenost uvoza izvozom preći 72 odsto te da će izvoz premašiti 5,28 milijardi maraka na godišnjem nivou, dok bi deficit mogao pasti na manje od 2,15 milijardi.

Zabilježen je i pad izvoza u neke od zemalja: u Kinu za 50  odsto (na svega 2,94 miliona maraka), u Brazil za 10, a u Rusiju za oko 30 odsto (zbog sankcija i rata u Ukrajini). Ove tri zemlje, članice BRIKS-a, zajedno čine manje od 0,5  odsto ukupnog izvoza Republike Srpske, pa pad nije imao značajniji uticaj na konačni bilans.

Pogled ka Kini

Iako Kina predstavlja drugo po veličini svjetsko tržište, izvoz Republike Srpske u ovu zemlji ostao je i dalje simboličan. Ekonomisti to objašnjavaju problemima sa logistikom, jer nema redovnih brodskih ili željezničkih linija iz luka u Pločama ili Rijeci ka Šangaju. Stoga transport preko srednjoevropskih luka traje 35-45 dana, što povećava troškove za 25-30  odsto. Ipak, postoje određeni pozitivni signali - u septembru ove godine potpisan je memorandum o saradnji između Privredne komore RS i Šangajske trgovinske komore, a planirano je otvaranje predstavništva u Čongćingu 2026. Prvi kontejner sa peletom iz Prijedora već je otpremljen u oktobru  - simboličan, ali ohrabrujući početak.