Tema - Srbija

Kako se štiti geografsko poreklo proizvoda

Od početka ove godine tri proizvođača u Srbiji zaštitila su geografsko poreklo proizvoda koji se prave po određenoj, specifičnoj recepturi pa ih je sada na toj listi ukupno 47.

Prema rečima Mirele Bošković, pomoćnice direktora Sektora za znake razlikovanja u Zavodu za intelektualnu svojinu, može se reći da domaći proizvođači sve više uviđaju koliko je značajno da prođu kroz ovakvu proceduru i maksimalno se zaštite. 

– U poslednjih nekoliko meseci zaštitili smo četiriimena porekla – sjeničko jagnje, sjenički sir i pirotski kačkavalj, a najnoviji je somborski sir. Za to je prilično veliko interesovanje u odnosu na raniji period – ističe Bošković.

Postupci zaštite traju oko godinu dana, jer je potrebno vreme da se izradi elaborat, a kada se završe proizvođaču se priznaje dobar kvalitet, ali i to da proizvode mogu da prave i prodaju isključivo žitelji iz tog područja.

Borba oko poznatih naziva proizvoda koji u svesti kupaca imaju određena pozitivna svojstva nisu novost. U Hrvatskoj se, recimo, trenutno vodi polemika o tome da li će ova zemlja po stupanju u EU izgubiti pravo na korišćenje imena „prošek” za vino koje se godinama pravi na tim prostorima, budući da pravo na taj naziv polaže Italija. Za sada nema naznaka da bi nešto slično moglo da se dogodi u Srbiji. Ni proizvođačima srpskih najkvalitetnijih proizvoda nije lako da se izbore sa nelojalnom konkurencijom. Danas svako može da iznese robu na pijacu i istakne da prodaje recimo – homoljski med, ariljsku malinu ili futoški kupus, što se i najčešće događa. Postoji li uopšte način da se proizvođači izbore sa ovim problemom, a potrošači zaštite od prevara koje se dešavaju.

Oni koji žive na određenoj teritoriji, a zaštitili su proizvod, imaju ekskluzivno pravo da to ime ovlašćeno koriste. Svako ko je sa tog područja, a ispunjava određene uslove proizvodnje možeda koristitu oznaku i suprotstavi onima koji to rade neovlašćeno.

– Ali da bi se neko upisao kao ovlašćeni korisnik mora za svoje proizvode da dobije sertifikat preko ovlašćenih sertifikacionih tela. Za sada je, koliko mi je poznato, futoški kupus završio postupak sertifikacije koji je prilično dugotrajan. Na ostalim proizvođačima je da učine isto, kako bi mogli da reaguju ukoliko dođe do povrede prava – objašnjava Bošković.

Neki od proizvoda s oznakom geografskog porekla u Srbiji su: užička slanina, sremski kulen, požarevačka kobasica, rtanjski čaj, pirotski ćilim, leskovačko roštilj meso, bermet…